Sołtys jest wybierany co 4 lata przez mieszkańców sołectwa, oprócz wykonywania zarządzeń gminy, posiada pewne uprawnienia  administracyjne, których zakres jest określony w statucie gminy. Zgodnie z Ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym sołtys jest organem wykonawczym sołectwa i reprezentuje Sołectwo na zewnątrz, a także korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszom publicznym. Nadzór nad jego działalnością sprawuje Rada Gminy i Wójt.

Do obowiązków sołtysa należy w szczególności zwoływanie zebrań wiejskich i posiedzeń rady sołeckiej, działanie stosownie do wskazań zebrania wiejskiego, rady gminy i wójta oraz wpływanie na wykorzystanie aktywności mieszkańców służącej poprawie gospodarki i warunków życia w sołectwie. Sołtys reprezentuje mieszkańców sołectwa na zewnątrz, uczestniczy w naradach
sołtysów, zwoływanych okresowo przez wójta, a ponadto pobiera podatki i opłaty lokalne.

Współczesny sołtys to jednak nie tylko osoba zbierająca podatki, przynosząca urzędowe informacje i zwołująca zebrania. To lider wsi, a także animator, który organizuje i mobilizuje ludzi do konkretnej pracy, jednak bez zaangażowania mieszkańców nawet najlepszemu sołtysowi będzie trudno efektywnie i skutecznie działać.

Sołtysi to z reguły ludzie znani, cieszący się autorytetem, z których zdaniem liczy się społeczność lokalna. Funkcja sołtysa znana jest już od średniowiecza. Wtedy sołtysem był mieszkaniec postawiony przez feudalnego pana na czele wsi. Kiedyś sołtysem zostawał zazwyczaj najbardziej poważany i często najbogatszy mieszkaniec wsi. Taki, który mógł sobie pozwolić na honorowe piastowanie tej funkcji. Dzisiaj realia się zmieniły, a ktoś nieobeznany z tematem może powiedzieć, że ponieważ funkcję tę zawsze pełniono honorowo, to i teraz tak powinno być – jest to jednak uproszczenie sprawy.

W dzisiejszych czasach pełnienie funkcji sołtysa jest zajęciem prestiżowym i potrzebnym ze społecznego punktu widzenia, chociaż mizernie wynagradzanym. Obecny sołtys to człowiek entuzjasta, który jest do dyspozycji i musi działać przez 24 godziny na dobę. I takich ludzi mamy dzisiaj w naszej gminie. Od tego numeru w naszej gazecie będziemy się przyglądać bliżej działalności sołtysów
– zachęcamy również do dzielenia się z nami Państwa opiniami i bolączkami związanymi z działalnością najmniejszych jednostek naszej gminy – razem@przyjaznagminamogilany.pl.

STANISŁAW RÓŻAŃSKI